Belangrijke doorbraak na jaren van voorbereiding
Na decennia van plannen, discussies en voorbereiding is het project voor een nieuw Casino-Kursaal in Knokke-Heist een belangrijke fase ingegaan. De gemeenteraad heeft recent de selectieleidraad goedgekeurd, wat betekent dat vijf kandidaat-aannemers nu officieel een offerte mogen indienen voor de bouw. Dit is een cruciale mijlpaal in een dossier dat al jarenlang de gemoederen bezighoudt in de badstad.
Hoewel dit goed nieuws is, kleeft er ook een minder positieve kant aan het verhaal: het project loopt inmiddels anderhalf jaar vertraging op. Deze vertraging wakkert bezorgdheden aan over drie belangrijke aspecten: de planning, het behoud van het erfgoed en de uiteindelijke kostprijs. Toch blijft het project in beweging, en voor velen is dat een opluchting.
Politieke spanning en zorgen over budget
Tijdens de gemeenteraadszitting lieten verschillende stemmen zich horen. Raadslid Astrid Mesdach van oppositiepartij Gemeentebelangen uitte haar bezorgdheid over het tijdsaspect. Volgens haar vergroot elk uitstel het risico op meerkosten aanzienlijk. “De timing is cruciaal om het project binnen het budget te houden,” benadrukte ze. Ze drong er bovendien op aan dat de gemeente concrete garanties geeft voor het behoud van de Magrittezaal, een iconisch onderdeel van het huidige gebouw dat tijdens de werkzaamheden beschermd moet blijven.
De reactie van de meerderheidspartijen Inzicht en Ja! liet niet lang op zich wachten. Zij vonden de kritiek van Gemeentebelangen weinig geloofwaardig, omdat die partij volgens hen zelf heeft bijgedragen aan eerdere stilstand in het dossier. Dit politieke steekspel illustreert de vermoeidheid die rond dit langlopende project is ontstaan. Voor de gewone bewoners van Knokke-Heist zijn deze politieke spelletjes echter van ondergeschikt belang. Zij willen vooral duidelijkheid: wanneer begint de bouw, hoelang gaat het duren, en hoeveel overlast zullen ze ervaren? Het gaat hen niet om wie er gelijk krijgt, maar om een concreet resultaat.
Het positieve nieuws is dat het project nu eindelijk kan versnellen. Met de goedkeuring van de selectieleidraad kunnen de kandidaat-aannemers aan de slag, en dat geeft hoop dat de plannen nu echt tot uitvoering komen.
Wat gebeurt er nu precies?
De goedkeuring van de selectieleidraad is een technische maar zeer belangrijke stap. Het betekent dat vijf geselecteerde aannemers nu onder gelijke, eerlijke voorwaarden een offerte kunnen uitbrengen. Elk bedrijf krijgt dezelfde informatie, dezelfde eisen en dezelfde tijd om een voorstel in te dienen. Dit garandeert een transparante procedure.
Na deze offerte-ronde volgt de toewijzing: de gemeente kiest welk bedrijf de opdracht krijgt. Pas daarna kan de daadwerkelijke bouwfase beginnen. Wanneer het nieuwe Casino-Kursaal precies klaar zal zijn, blijft vooralsnog enigszins onduidelijk. In verschillende documenten wordt afwisselend gesproken over 2031 of 2032 als opleverdatum. Deze onzekerheid heeft waarschijnlijk te maken met de complexiteit van het project en de vele onbekende factoren die bij zo’n grote verbouwing kunnen opduiken.
Een droom van decennia
Het casinoproject heeft een lange en rijke geschiedenis. Het idee om het iconische gebouw te vernieuwen dateert niet van gisteren. Al sinds de jaren negentig pleitte wijlen burgemeester Leopold Lippens voor een nieuw of grondig gerenoveerd casino. Lippens, die jarenlang het gezicht was van Knokke-Heist, zag het als zijn missie om de badplaats niet alleen te behouden maar ook te moderniseren voor toekomstige generaties.
In 2002 presenteerden architecten Paul Robbrecht en Hilde Daem een voorstel voor een volledig nieuw complex. Hun visie kreeg op sommige momenten steun, maar stuitte ook op felle weerstand. Tegenstanders waren vooral bezorgd over het erfgoed: mocht zo’n historisch belangrijk gebouw zomaar gesloopt of drastisch verbouwd worden? Deze discussie zou nog jaren blijven woeden.
Rond 2013 en 2014 kondigde Lippens opnieuw ambitieuze plannen aan. Deze keer ging het om een casino- en hotelproject met een totale waarde van maar liefst 160 miljoen euro. Hij wilde gebruikmaken van het moment waarop de casinoconcessie in 2017 zou verlopen om het geheel te vernieuwen. In 2020, kort voor zijn overlijden, herhaalde Lippens nog dat het project “in de pijplijn zat” en binnen zes jaar gerealiseerd zou kunnen worden.
Na het overlijden van Leopold Lippens namen zijn opvolgers het dossier over. Het zou echter tot 2024 duren voordat er echt schot in de zaak kwam. In 2022 trok de gemeente 3,4 miljoen euro uit voor een internationale architectuurwedstrijd. Deze wedstrijd moest de beste architecten ter wereld aantrekken om met een visie te komen voor het nieuwe Casino-Kursaal.
Een jaar later, in 2023, maakte de jury zijn keuze bekend: het ontwerpteam bestaande uit Barozzi Veiga, Mosbach Paysagistes en Tab Architects kreeg de opdracht. Dit internationale trio combineerde expertise in architectuur, landschapsontwerp en technische knowhow. Na hun aanstelling volgden infomarkten waar bewoners kennis konden maken met de plannen, en openbare onderzoeken waarin iedereen zijn mening kon geven. Door deze stappen groeide het plan langzaam maar zeker richting de uitvoeringsfase waarin we ons nu bevinden.
Een visie van gevoelige monumentaliteit
Het ontwerpteam hanteert een interessant uitgangspunt dat zij “gevoelige monumentaliteit” noemen. Dit concept zoekt naar een evenwicht tussen twee schijnbaar tegenstrijdige doelen: vernieuwing en respect voor het bestaande erfgoed. Het huidige Casino-Kursaal is immers ontworpen door de befaamde architect Léon Stynen en geniet beschermingsstatus. Zomaar slopen of drastisch veranderen is dus geen optie.
De plannen voorzien in een ingrijpende maar respectvolle transformatie. Ondergronds komt het kloppende hart van het nieuwe casino: de speelzaal, een ruime lobby en een bar. Door deze functies ondergronds te plaatsen, blijft het historische silhouet van het gebouw grotendeels behouden, terwijl er toch moderne faciliteiten kunnen worden toegevoegd.
Bovengronds wordt het Kursaal omgevormd tot een culturele motor voor Knokke-Heist en de hele regio. Er komt een kunsthal die ruimte biedt aan tentoonstellingen en culturele evenementen. De Bonapartezaal, een van de belangrijkste zalen in het gebouw, wordt opnieuw naar de zee gericht, waardoor bezoekers kunnen genieten van het adembenemende uitzicht over de Noordzee. De iconische Magrittezaal, waarover zoveel bezorgdheid bestaat, wordt niet alleen gerestaureerd maar krijgt ook zijn natuurlijke lichtinval terug. Dit is een belangrijk detail, want de oorspronkelijke lichtval droeg bij aan de bijzondere sfeer van deze historische ruimte.
Een nieuw plein en park
Het project beperkt zich niet tot het gebouw zelf. Ook de omgeving ondergaat een grondige herinrichting. Het Canadasquare en het omliggende park worden hertekend om de verbinding tussen zee, plein en stad te versterken. Het idee is dat bewoners en bezoekers vlot kunnen bewegen tussen het strand, het plein en het centrum van Knokke-Heist.
Voor de materialisatie kiest het ontwerpteam voor licht uitgewassen beton. Dit materiaal zorgt voor visuele eenheid tussen de verschillende onderdelen van het complex. Om te voorkomen dat de ondergrondse ruimtes donker en benauwend aanvoelen, worden drie grote patio’s gecreëerd. Deze binnenplaatsen brengen daglicht tot diep in het gebouw, waardoor een aangename, open sfeer ontstaat.
Het nieuwe Casino-Kursaal moet een toegankelijk geheel worden waar bewoners en toeristen zich kunnen bewegen tussen verschillende functies: cultuur, horeca, ontspanning en natuurlijk het casino zelf. Het doel is om een levendig centrum te creëren dat het hele jaar door aantrekkelijk is, niet alleen tijdens het zomerseizoen.
Technische uitdagingen en duurzaamheid
De architectuur is niet alleen esthetisch ambitieus, maar ook technisch complex. De nieuwe gevel wordt uitgevoerd in wit, geglazuurd materiaal dat aansluit bij de vormentaal van Léon Stynen. Dit zorgt voor continuïteit tussen het historische gebouw en de nieuwe toevoegingen.
Op het gebied van duurzaamheid worden hoge ambities nagestreefd. Het gebouw zal volledig draaien op geothermie en warmtepompen. Geothermie maakt gebruik van de stabiele temperatuur diep in de aardbodem om gebouwen te verwarmen en te koelen. Dit is een duurzame energiebron die geen fossiele brandstoffen vereist en de CO2-uitstoot drastisch verlaagt. Warmtepompen werken als efficiënte schakelstations die deze aardwarmte omzetten in bruikbare energie voor verwarming en koeling.
Een van de grootste technische uitdagingen is het grondwaterbeheer. Knokke-Heist ligt aan de kust, waar het grondwaterpeil van nature hoog is. Om tot dertig meter diep te kunnen bouwen zonder problemen, worden waterdichte diepwanden aangelegd. Deze wanden zorgen ervoor dat het grondwaterpeil behouden blijft en dat de bouwput niet volloopt. Bovendien beperken ze de hinder voor de omgeving, omdat het grondwater in de buurt niet wordt verstoord.
Deze technische maatregelen zijn niet alleen noodzakelijk voor de bouw zelf, maar moeten het gebouw ook toekomstbestendig maken. In tijden van klimaatverandering, stijgende zeespiegels en strengere milieunormen is het essentieel dat zo’n groot nieuw gebouw klaar is voor de uitdagingen van de komende decennia.
Hoe verloopt de bouw?
Voor de bewoners en ondernemers in de buurt is misschien wel de belangrijkste vraag: wat betekent dit alles voor de dagelijkse leefbaarheid? De bouw van zo’n groot complex in het hart van de badplaats zal onvermijdelijk voor enige overlast zorgen. De gemeente en het ontwerpteam zijn zich hiervan bewust en hebben daarom een gefaseerde aanpak uitgewerkt.
De uitvoering verloopt in twee grote fases. In de eerste fase worden de ondergrondse werkzaamheden uitgevoerd en komen de nieuwe casinoniveaus tot stand. Dit is waarschijnlijk de meest ingrijpende fase, omdat er diep moet worden gegraven en veel grondverzet plaatsvindt. Tijdens deze eerste fase blijft het huidige Kursaalgebouw gedeeltelijk in gebruik. Dit betekent dat het culturele leven gewoon kan doorgaan, zij het wellicht in beperkte vorm.
In de tweede fase volgt de renovatie van het bestaande Kursaal. Dan worden de bovengrondse delen aangepakt: de kunsthal, de Bonapartezaal, de Magrittezaal en alle andere historische onderdelen. Door deze fasering worden de totale stilstand en overlast beperkt.
Wat betekent dit concreet voor bewoners? Zij moeten rekening houden met meerjarige werkzaamheden in en rond de zeedijk. Dit is een van de meest geliefde plekken van Knokke-Heist, waar veel mensen dagelijks komen wandelen, fietsen of gewoon genieten van de zee. De gemeente belooft dat de logistieke afwikkeling grotendeels ondergronds zal gebeuren. Dit betekent dat vrachtwagens, bouwmaterialen en afvoer van grond zoveel mogelijk via ondergrondse routes en buiten het zicht worden verwerkt.
Ook worden duidelijke circulatieplannen opgesteld. Voetgangers, fietsers en auto’s moeten allemaal veilig en vlot hun weg kunnen vinden, ook tijdens de bouwfase. Communicatie naar de buurt zal cruciaal zijn: bewoners willen tijdig en regelmatig worden geïnformeerd over wat er wanneer gebeurt, zodat ze zich kunnen aanpassen.
Balans tussen ambitie en realiteit
De goedkeuring van de selectieleidraad is onmiskenbaar een belangrijke stap vooruit. Na zoveel jaren praten en plannen is het een opluchting dat het project nu echt richting uitvoering gaat. Toch blijven er kanttekeningen.
Het tempo blijft een gevoelig punt. De anderhalf jaar vertraging die al is opgelopen, baart zorgen. In de bouwsector kunnen vertragingen snel oplopen tot extra kosten. Materialen worden duurder, arbeidskrachten moeten langer worden ingezet, en hoe langer een project duurt, hoe meer onvoorziene problemen zich kunnen voordoen.
De oppositie, met name Gemeentebelangen, blijft aandringen op transparantie. Zij willen concrete garanties dat het erfgoed wordt beschermd, dat het budget in de hand wordt gehouden en dat bewoners niet opgescheept worden met jarenlange overlast zonder duidelijke einddatum. Deze zorgen zijn legitiem en worden gedeeld door veel inwoners.
De meerderheid wijst op haar beurt naar het verleden. Zij stellen dat het dossier decennialang heeft stilgelegen en dat er nu eindelijk vooruitgang wordt geboekt. Het politieke debat tussen meerderheid en oppositie is begrijpelijk, maar dreigt soms het zicht op het eigenlijke doel te vertroebelen.
Voor de gewone bewoner van Knokke-Heist telt uiteindelijk maar één ding: dat de badplaats over enkele jaren kan uitpakken met een modern, mooi Casino-Kursaal dat recht doet aan zijn rijke geschiedenis én klaar is voor de toekomst. Een gebouw waar ze trots op kunnen zijn, waar bezoekers graag komen en dat bijdraagt aan de levendigheid en aantrekkelijkheid van hun gemeente.
Vooruitblik
Als alles volgens plan verloopt, zal Knokke-Heist tegen het begin van de jaren 2030 een vernieuwd Casino-Kursaal hebben. Een gebouw dat de erfenis van Léon Stynen eert, maar ook volop inspeelt op de eisen van de 21e eeuw. Een plek waar cultuur en vermaak samenkomen, waar architectonische ambitie en duurzaamheid hand in hand gaan.
De komende maanden zijn cruciaal. De vijf kandidaat-aannemers zullen hun offertes indienen, waarna de gemeente een keuze maakt. Wie de opdracht krijgt, zal niet alleen moeten laten zien dat ze technisch en financieel sterk staan, maar ook dat ze de visie van het ontwerpteam kunnen waarmaken met respect voor erfgoed, bewoners en omgeving.
Leopold Lippens droomde decennia geleden al van dit moment. Het heeft lang geduurd, te lang volgens velen, maar nu het project eindelijk in een beslissende fase komt, groeit de hoop dat zijn droom werkelijkheid wordt. Een Casino-Kursaal waar Knokke-Heist trots op kan zijn, nu en in de toekomst.
